Bir Müslüman ile Gayrimüslim Kuran Yorumu Konusunda Anlaşabilir Mi?

Öncelikle kutsal kitabı yorumlarken bizim dikkate aldığımız husus, verdiğimiz anlamın makuliyeti. Makuliyet konusunda ortak kriterler bulabilirsek yorumlar konusunda da asgari bir uzlaşma ya da en azından makul bir tartışma ortamı oluşturabiliriz. Bir gayrimüslime göre makuliyet için zorunlu kriterler nelerdir?

1) Kitap bir insan tarafından yazıldığı için o dönemin insanlarının algı seviyesi ile kısıtlı olmak zorundadır. 

2) Kitap o dönemin kültürel yapısından izler taşır ve kitabın yazarının etkileşime geçmediği bir kültürden izler taşımasını beklemeyiz.

Bunların haricinde sunacağımız; hadislerle desteklenmesi, diğer ayetlerle uyumlu olması, akılsal olması, bilimle çelişmemesi (bu kriterle ilgili farklı yorumlar getirilebilir), mantık kurallarına uygun olması gibi Müslümanın kabul ettiği kriterlerin hiçbirisini gayrimüslim kabul etmek zorunda değildir. Bu kitap kutsal değilse yazarının psikolojik durumunu yansıtmasını beklememiz makuldür. Herkesin psikolojik durumu zaman zaman değişir, bazen psikolojik etkenler dolayısıyla x dediğimize y deriz. Ayrıca yazar da bir insan olduğuna göre fikri değişebilir. Bu yüzden her ne kadar kitabın kutsal olduğunu iddia etse eski fikri çok olumsuz sonuçlara yol açabileceği için ondan vazgeçmek zorunda kalabilir. Ek olarak yazar bir insan olduğu için safsata yapabilir, fark etmeden mantıksal olarak çelişkili iddiaları savunabilir. Buradan şu sonucu çıkarabiliriz: Yazar bir insansa kitaba yazdığı ayetler arasında psikolojik etkenlerden ve fikrinin değişebilmesinden ötürü uyuşmazlık olabilir. Bu yüzden herhangi bir ayete ne başka bir ayetten ne de başka bir hadisten delil getirildiğinde gayrimüslim bunu kabul etmek zorunda değildir. Çünkü bir ayete başka bir ayetten ya da hadisten delil getirildiğinde en başta ikisinin birbiriyle uyuşmak zorunda olduğunu varsayıyoruz. Ayrıca yazarın mantık hatası yapabilmesi mümkün olduğundan ayetlerin mantık hatası içermesi mümkündür. Kitap ilahi olmadığına göre akıl ile uyumlu olmak zorunda da değildir. Kitap yazarının bilgi düzeyini aşamayacağına göre bilimsel verilerle çelişki içinde de bulunabilir. Ayrıca gayrimüslimin sunduğu kriterleri de Müslüman kabul etmek zorunda değildir. Kitabın yazarı bir insan değil Tanrı olduğuna göre kitap, indiği dönemin kültürel yapısını ve algı seviyesini aşabilir. Bu şekilde baktığımızda bir Müslümanın ve gayrimüslimin kutsal kitaba atadığı makuliyet kriterleri arasında büyük farklar olduğunu görüyoruz. Bu farklılıklar da kutsal kitabın anlamı tartışmalarını kısır hale getiriyor. İki taraf da kendi açısından tutarlı ve makul. Sadece en baştaki varsayımların (kitap ilahi midir değil midir) farklı olması tüm tartışmayı kısır hale getiriyor.